Podstawa budowy miksera DJ-skiego na przykładzie Pioneer DJ DJM900 NXS2
Słowem wstępu
Mikser DJ-ski jest jednym z najważniejszych elementów całego setupu DJ-skiego. To właśnie dzięki niemu możemy w kreatywny sposób łączyć dwa (lub więcej) źródła dźwięku, dodawać efekty czy korzystać z filtrów i szeregu innych narzędzi umożliwiających kreatywny miks. Jest on także fundamentalnym narzędziem dla tzw. Turntablistów, czyli artystów wykorzystujących połączenie gramofonu i miksera jako prawdziwy instrument - ale to zagadnienie na zupełnie inny tekst. W tym wpisie skupimy się na na podstawach budowy miksera DJ-skiego, wykorzystując do tego sprzęt marki Pioneer, a konkretnie mikser DJM900 NXS2. Urządzenie jest to powszechnie używane przez profesjonalistów i możemy pokusić się o stwierdzenie, iż stanowi ono światowy standard. Gotowi? To zaczynamy!
Pokrętła “Trim”
U niektórych producentów noszą one nazwę “Gain” i służą do ustawienia poziomu głośności danego kanału. Uwaga! Proszę nie mylić ich działania z faderami (o nich za chwilę), które również służą do sterowania siłą sygnału danego kanału. Różnica jest zasadnicza: Suwaki (czyli właśnie fadery) służą do miksowania utworów, dynamicznego zmieniania ich głośności podczas grania, zaś “Trim” ustawiamy raz przed samym setem. Oczywiście, jest to pewne uproszczenie, czasem zdarzy się, że regulacja tego pokrętła będzie konieczna (np. gdy jeden z naszych utworów nagrany jest zauważalnie ciszej niż pozostałe) ale co do zasady, staramy się ich nie ruszać.
Sekcja EQ
Inaczej equalizer. Kluczowy element miksera, gdyż wraz z faderami jest on niezbędny do wykonania płynnego przejścia między dwoma utworami. Standardowo sekcja EQ jest trójzakresowa (tony wysokie, średnie oraz niskie), ale niektórzy producenci (jak np. Allen&Heath) stosują poczwórną korekcję danego kanału (tony wysokie, średnio-wysokie, średnio-niskie oraz niskie). Dzięki pokrętłom EQ możemy płynnie korygować “nasilenie” danego pasma - jeśli przekręcimy knob (gałkę) podpisaną jako “Low” maksymalnie w lewo, wyeliminujemy z danego utworu tony niskie. Analogicznie działa to dla każdego pasma - miksery różnią jednak się między sobą tym, ile danego pasma wycinają. Część z nich (np. miksery nieistniejącej już firmy Ecler) wycinają pasmo całkowicie, więc po ustawienia wszystkich gałek danego kanała na minimum w pełni wyciszymy utwór.
Color FX
Podsekcja efektora, pozwalająca na dynamicznie nakładanie na dany kanał poszczególnych efektów, takich jak Dub Echo, Sweep czy bardzo charakterystyczny, mocno “cyfrowy” Crush. W przypadku mikserów marki Pioneer sekcja Color FX może zostać skonfigurowana także jako filtr niskich oraz wysokich częstotliwości. Efekty te mogą działać niezależnie od głównego efektora.
Sekcja odsłuchu
Sekcja ta składa się z kilku elementów: Przycisk “CUE”, pokrętła poziomu głośności w słuchawkach, oraz pokrętła “Mixing”. Przycisk “CUE” pozwala na odsłuchanie danego kanału, nawet jeśli jest on całkowicie wyciszony (fader znajduje się na samym dole). W ten sposób możemy wygodnie przesłuchać kawałek utworu, który chcemy dograć do obecnie odtwarzanego na sali, bądź też wygodnie oznaczyć na nim tzw. Punkt Hot Cue (który, wbrew nazwie, nie ma nic wspólnego z omawianym teraz przyciskiem). Pokrętło “Level” odpowiada za poziom głośności odsłuchu, zaś “Mixing” pozwala nam (na słuchawkach) płynnie przechodzić pomiędzy odsłuchiwanym utworem a kanałem “Master”.
Fadery
Kolejny niezwykle istotny element każdego miksera - to dzięki nim możemy płynnie przechodzić między dwoma źródła dźwięku. Praca faderami i sekcją EQ ma kluczowe znaczenie dla jakości wykonywanego przejścia. Ich działania jest niezwykle intuicyjne - Fader w górnym położeniu oznacza pełną głośność kanału, zaś w ustawieniu dolnym kompletne jego wyciszenie.
Crossfader
Crossfader pełni dwie funkcje: Unifikuje on działanie dwóch faderów, dlatego możemy nim płynnie przechodzić między dwiema ścieżkami. Po wychyleniu maksymalnie w lewo, słyszymy tylko utwór A, po wychyleniu maksymalnie w prawo tylko utwór B, gdy zaś znajduje się pośrodku - słyszymy utwory A i B jednocześnie.
Drugim przeznaczeniem crossfadera jest wycinanie dźwięku. Dzięki odpowiedniemu ustawieniu tzw. Krzywej cięcia, możemy ustalić jak gwałtownie CF będzie wycinał dany kanał. Jest to niezbędne w przypadku scratchu, beatjugglingu bądź innych technik Turntablistycznych.
Efektor
W modelu Pioneer DJM900 NXS2 występują dwie jednostki efektowe, ale w tym wpisie skupimy się na jednej, głównej. Efektor pozwala na różnorodne modulowanie dźwięku w czasie rzeczywistym. Dzięki niemu możemy w trakcie setu modyfikować dany utwór poprzez nałożenie na ścieżkę efektów takich jak echo (lub innych rodzajów pogłosu, jak np. Reverb), zmianę tonacji (Pitch) czy zasymulowanie gwałtownego zatrzymania silnika gramofonu (Vinyl Brake). Efektor pozwala nam na ustawienie na którym kanale dany efekt ma być aktywny (może być to również “Master”, dzięki czemu będzie on słyszalny na wszystkich kanałach, które są w danej chwili otwarte). Do regulacji parametrów pracy jednostki FX służy pokrętło “Level / Depth” (odpowiadające za nasycenie), zaś przyciski “Time” oraz panel dotykowy “X-PAD”, pozwalają na ustawienie długości wybrzmiewania danego efektu.
Podsumowanie
Tak w dużym skrócie wygląda budowa miksera DJ-skiego. Każdy producent oferuje cechy, mogące odróżniać jego produkt od rozwiązań konkurencji, ale ogólna zasada działania jest dokładnie taka sama w przypadku każdego urządzenia. Oczywiście, w tym artykule dotknęliśmy jedynie powierzchni całego zagadnienia - opisywany tutaj Pioneer DJ - DJM900 NXS2 to potężny i niezwykle rozbudowany sprzęt, pozwalający na bardzo swobodną pracę z dźwiękiem. Profesjonalne miksery DJ-skie pozwalają na korzystanie z mikrofonu, często wyposażone są w interfejsy audio, dwa efektory (lub nawet cztery w przypadku miksera Allen&heath DB4), czy wsparcie dla systemów DVS.
Autor: Wojciech Hejnik